BÖLÜM I: Yosunun Tanımı

Yosunun Evrimi

Dünyadaki ilk bilinen hayatın yaklaşık 3 milyar yıl önce, yakından tanıdığımız mavi-yeşil yosun olduğu iddia ediliyor. Bilim adamları, dünyada oksijen ve ozon olmadan önce de bu bitkinin yaşadığını ve hatta ozon tabakasının ve atmosferin varoluşunun sebebinin yosun olduğuna inanıyorlar. Bu gaz tabakasI oluşmadan önce yaşam diğer su ve kara canlıları için mümkün değildi. Yosunun sadece önemli bir yeri yok, önemli bir kurali var; uzun bitkiler 500 milyon yıldan daha yaşlı kaydedilmemiştir.

Yosunun eşsiz özellikleri sadece geçmişe ayna tutmakla kalmıyor, geleceğe de ışık tutuyor. Geçtiğimiz yıllarda yosun çiftliklerinde bazı enerji taramaları yapıldı: yeşil yosun grubu, oksijensiz bir ortama bırakıldığında, güneş ve sudan faydalanarak saf hidrojen gazı ürettiği gözlenmiş. Hidrojen gazı kirliliğe neden olmayan bir yakıt cinsidir ve birgün fosillerden üretilen ve günümüzde kullanılan yakıtın yerini alacaktır. Bugüne dek fosil yakıtlarıyla ancak başarısızca reaksiyonlara enerji verebildiler. Şu anda yosunu kullanarak daha büyük miktarlarda hidrojen üretebilmenin yollarını arıyorlar.

Yosunun yaşama arzusu bizim akvaryumlarımızda da başarılı bir yol izler, her ne kadar hoş görülmesede. Açikcasi yosun uygun ortam ise herhangi bir zamanda, herhangi bir yerde büyüyebilir. Büyüyemediği zamanlarda dominant sporlar olarak yaşar ve uygun zamanı beklerler. Gayet açık bir nokta her kurulu akvaryumda o yada bu şekilde yosun vardır. Önemli olan akvaryumda olduğu halde bariz olmayacak dengeyi kurmaktır.

Yosun bir bitkidir, her ne kadar basit bir bitki de olsa. Bir bitki olarak, yosun da gelişmek ve üremek için aynı üç şeye ihtiyaç duyar:

1-Doğru yoğunluk, spektrum, ve ışığın gün-uzunluğu,

2-Büyüme ve hücre işlevleri için gerekli doğru makro ve mikro besin maddeleri,

3-Gaz kaynağı. Listedeki üçüncü noktanın kontrolü çok karmaşik olduğu için biz ilk ikisini ele alacağız.



BÖLÜM II: Yosun için Çözümler

Günümüzde yaşadığımız günlük olaylar sırasında yaptığımız bazı işleri hatırlamak oldukça zordur, kaldı kı balıklara dün gece ne ve ne kadar yem verdigimizi hatırlayalım. Aquaristlerin bir günlük tutup, akvaryumun düzenli bakım zamanlarını, yemleme(zamanı, çeşidi ve miktarını), eklenen maddeleri, kayıpları ve su testi sonuçları ile akvaryum derecesini detayli bir şekilde kaydetmeleridir. Aylık maliyet hesabı yapıyorsanız elektrik giderleri ve donanım değişikliklerinide kaydetmek isabetli olacaktır. Günlük tutmak problemlerle karşılaşıldığında ki ilk referansınız olur, çünkü sırrı çözmede en hızlı yol birinin neyi farklı yaptığını bilmesidir. Günlük aynı zamanda filtre temizliği ve maddelerinin değişimi konusunda da iyi bir hatırlama aracı olacaktır.

Yosunu yok eden bazı akvaryum ürünleri piyasada bulunmaktadır. Hatta, bazıları çok işe yaradığını bilmekteyiz. Bu ürünleri yakınınızdaki bir akvaryum mağazasından temin edebilirsiniz ama akvaryumunuza bu “hızlı-çözümler”den katmadan birkaç dikkat edilmesi gereken noktadan bahsedelim. Bu ürünlerin bazıları yosuna etki eden(özellikle yosunu engelleyen formüllü), bazıları ise bitkileri etkileyen türdendir. Bu eğer akvaryumda bitkiniz var ise çok önemlidir, çünkü eğer yosun icin üretilmiş olanları kullanmazsanız bitkileriniz rastgele ölmeye başlayacaklardır. Akvaryuma eklediğiniz her kimyasal madde ve formül problemleri daha komleks hala getirecektir. Daha da önemlisi bu hızlı-çözümler akvaryumdaki semptomları gösterip problemin kaynağını göstermeyecektir. Unutmayin ki sorunun kaynaği hala akvaryumdadır(yosuna neden olan) ve siz yosun neden oluşuyor bunu anlamaya bir parça olsun yaklaşamamışsınızdir.

Basit bir şekilde söylemek gerekirse , yosunu tedavi etmenin tek yolu engellemektir. Bir aquarist olarak yapmanız gereken, yosunu engellemeye ve akvaryumu tedaviye aynı acı ile yaklaşmaktır. Ancak yosun sorununuz mu var, en derinlere inmek çözümün ilk adımıdır. Bir aquarist olarak deneyimlerinizden yosun patlamasının balıkların, bitkilerin ve diğer omurgasız hayvanların bir tepkisi olduğunu göreceksiniz: açıkca ekosistemin dengesini sağlamaktaki görevinizi tam manası ile yerine getirmediğiniz ortaya çıkmakta.

Sizi akvaryumunuzun, yosunun ihtiyaçları olan ışık, besin, CO2 durumunu gözden geçirmenizi isteyeceğiz. Rahatlığınız için bu bölümü bir test gibi yapın ki sorunu görebilesiniz. Bu noktadan itibaren yosun durumunu kontrol alma yolundasınız.

1-Işık

Akvaryum gün-uzunluğunu 12 saatten daha fazla olmayacak şekilde düzenleyin

Fazla ışıklandırma açikca yeşil su yosununu desteklemektir. Bitkiler, diğer canlı organizmalar gibi, hem gün ışığına hemde karanlığa ihtiyaç duyarlar; gelişimlerinin ve yenilenmelerinin büyük bölümünü ışıksız ortamda gerçekleştırırler. Bütün akvaryum sakinlerinin menfaati için ışıklandırma saatleri bir günde oniki saatten fazla olmamalı. Işığı daha uzun süreler açık tutmak bütün canlıları yorar, bağışıklık sistemlerini zayıflatır ve kesinlikle mevcut yosun sorununa bir çözüm getirmez. On ile oniki saat, gün uzunluğu için ideal sınırdır; elektronik bir zamanlayıcı ışığı ayarlamanızda yardımcı olacaktır. Zamanı eve geliş ve akvaryumu seyrettiğiniz saatlere göre ayarlamayı unutmayın.

Dışarıdan gelen herhangi bir ışık kaynağını ortadan kaldırın

Birçok akvaryumcu akvaryumlarını pencere kenarına koymak gibi bir hata yapar. Kabul etmeli ki her odada kesin bir pencere bulunur ve bazen gelen güneş ışığını engellemek mümkün olmayabilir. Akvaryumu güneş ışığının hemen altına koymak yosun felaketinin ilk nedenidir. Fazla ışık bitkilerin değil yosunun gelişimine yardımcı olacaktır. Akvaryumunuzun güneş alan tarafına bir tül örtmek ve gün boyunca perde veya jaluzileri kapali tutmak yosun sorununuz olmasa bile iyi bir fikirdir. Unutmayın: engellemek anahtardır.

2-Besin

Su değişimini düzenli hale getirin

Doğal sulu ortamlarda, su sürekli olarak süzülür ve yenilenir. Bu balıklar, bitkiler ve omurgasızlar için yaşanabilir bir çevre oluşumu için önemlidir. Akvaryumda ise, siz bu işlemi belirli miktarlarda su değişimi yaparak yapay yollarla simule etmelisiniz. Düzenli su değişimleri yapılmazsa artıklar, besinler birikir ve bu da yosunun büyümesine, çoğalmasına neden olur. Normal zamanlarda akvaryum suyunun haftada bir 15-25% değiştirmek sistemin yenilenmesi için yeterli olacaktır. Eğer yosun sorunuyla karşı karşıya iseniz, haftada iki kere 10-15% su değişimi yosunun besinini dağitacak, yok edecektir.

Akvaryum kumunu temizlemeyi unutmayın

Akvaryumda, besin ve artık maddelerin takılacağı ve çürümeye başlayacağı birçok nokta ve delik vardır. Çürüyen besinler yosun ve bakteriler için besin kaynağı oluştururlar. Bazen suyu karıştırmak veya akvaryum içinde bazı değişiklikler yapmak bile ani bir yosun büyümesine neden olabilir, çünkü besinler çalkalanan suda karışıp çözülür. Akvaryum kumunu vakumlamak düzenli olarak yapılmalıdır, bilhassa filtreniz aynı zamanda biyolojik filtrasyon yapıyorsa. Ayda bir veya iki kere kumun bitkisiz bölümlerinde, yılda iki kere kumun kenarları altı üstü olmak üzere yapılmalıdır. Suyun bulanması mümkündür ancak ne kadar sık yapılırsa her seferinde temizlenecek yer o kadar az olacaktır. Vakumlamayı, su değişimi sırasında yapmak hem işinizi hızlandırır hem de kolaylaştırır. Akvaryumu temiz tutmak yosun sorununa bir çaredir.

Besleme miktarını ve sıklığını azaltın

Bu bir gerçektir ki balıklar açlıktan ziyade fazla beslenmeden ölürler. Balıklar soğukkanlı canlılar oldukları halde, bizim düşündüğümüz kadar besine ihtiyaçları yoktur. Şunu aklınızdan çıkarmayın; yensede yenmesede akvaryuma atılan besinler çürür, sonuç olarak herşeyin yosun için yem olma potansiyeli vardır. Yosunu azaltmak için en iyi baslangıç, akvaryuma atılan besin kaynaklarını azaltmaktır. Yosun oluşumu durumunda en iyisi canlı veya donmus yemlerden vermektir.

3-Daha Detaylı Yosun Çözümleri

Eğer yukarıda bahsedilen çözüm yollarından hiçbir sonuç alamadıysanız, bazı daha detaylı değerlere göz atmak ilginç olabilir. Amacımız burada kesin bilgiler vermek değil ama daha bilgili ve macera sever aquaristlere ileriki araştırmalar için çıkış noktası vermek:

Su kaynağınızı besin içeriği açısından test edin

Bazen suyun içindeki fazla besin sorununun kaynağı su kaynağının kendisidir. Bazı şişe suları bile ekstra nitrat ve fosfat içerir. Uzun bitkiler tarafından da tüketildiği halde, akvaryumda bulunduğu takdirde yeşil su yosunu tarafından tüketilir ve bu iki madde de oldukça besleyicidir. Böyle bir durumda, akvaryum suyunu değiştirme sayısı sudaki besin değerinde bir değişiklik yapmayacaktır. Akvaryum mağazalarında birçok su testleri bulabilir, veya suyunu kullandığınız şirketten su raporu isteyebilirsiniz. Eğer musluk suyunuzda bu iki madde yüksek orandaysa yosun tek sorun olmayacaktır. Eğer kullandığınız su, birçok katkı maddesi içeriyorsa, RO(Ters Ozmoz) su kaynağı aramak hatta kendi sisteminizi kurmak akıllıca olacaktır. RO sistemi oldukça pahalı bir sistemdir.

CO2 kaynağıyla bitkilerinize destek verin

Eğer bol bitkili bir akvaryumunuz varsa ve düzenli kontrol edilen bir gelişme varsa, CO2 desteği için bir sistem kurma macerasına atılabilirsiniz. CO2'nin aşırısının her ne kadar bitki gelişimini engelleyici bir faktör olsa da, bu madde bitkilere yosuna karşı bir avantaj sağlayacaktır.

Bununla beraber, CO2 desteğini yeni başlayan aquaristlere tavsiye etmiyoruz, çünkü bazı riskleri vardır. Dikkatsizce yapılmış tek bir hata, bütün akvaryum sistemini altüst edebilir. Bitkilendirilmiş bir akvaryumun, çözülmüş CO2 ile sudaki karbonat(veya KH) ve pH ile arasında çok hassas bir dengesi vardır. Herhangi bir gaz eklemesi yapmadan önce bir aquaristin bu dengeyi iyi anlamasında yarar vardır.

Bütün engellemelere rağmen, yosun dünyanın ekosisteminde tarihi bir rol oynamayı başarmiştır. Tahmin edildiği gibi, değişken doğası sayesinde en deneyimli aquaristin bile korkulu rüyası olmuştur. Akvaryumu yosuna karşı korumak bir kere yapılan birşey değil, bitki ve balıklar tarafından tüketilen besinlerin dengesini bulmak için yapılan ve bitmek bilmeyen bir savaştır.

Düzenli bakım suyu temiz tutmada ve balıkları görünür kılmada önemli yer tutar. Uzun süreli olarak, yosunu engellemek tedavi etmekten çok daha az stresli bir iş olacaktır. Bir akvaryumu temiz tutmak, genel olarak yosunun faydalanacağı atık ve besinlerde elinizin olması demektır. Bir günlük tutmak iyi ödüllendirilmiş bir gayrettir. Durum hakkında detaylı bilgiyle yosun patlamasinin kaynağini bulmak çok daha kolay olur. Her ne kadar hazır maddeler etkili olsalarda, geçici etkiler yosunun çirkin yeşil başını tekrar göstermeyeceğine garanti değildir.

Akvaryumda yosun kontrolü iki noktada birleşiyor:
1-Işıklandırma
2-Besinler.

Bu ikisi üzerinde kuracağınız kontrol mekanizması birçok yosun çeşidini tüketirken, bazı balık cinslerinide sebze özlü beslenmeye itecektir. Bir baska yol da, akvaryuma yosun yiyen canlılar koymak olacaktır.

Yosuna olan yeni bakış açınız ile istenmeyen oluşumları yok edebilir,tekrar ortaya çıkmasını engelleyebilirsiniz.

Çeviren: Eren Aydın 26-11-2002

Selman abi bilgilendirdiğin için teşekkürler. Ayrıca çeviren kişiyede teşkkürlerimi sunarım...

Teşekkürler Selman'cım.

Ben teşekkür ederim.

Teşekkürler çok faydalı bir topic olmuş.

Teşekkürler Selman abi paylaşım için , bilgilendirici bir topic.

Selman eline sağlık.

Eline sağlık,Selman abi.

Başı yosunlarla belada olanların iki kere okuması gereken güzel bir çeviri.

Çevirenin de, ekleyenin de eline sağlık.

Başta Ercan'ın sorununa çare olacak diye düşünüyorum. Faydalı bilgiler teşekkür ederiz Selman..

Teşekkür ederiz Selman,

Rica ederim arkadaşlar.