Herkese merhaba. Bu yazımda özellikle bitkili akvaryumların baş belası alg’ler üzerinde duracağım. Alg nedir, alg türleri nelerdir, nasıl başa çıkılır ve genel öneriler gibi alt başlıklar altında alg’le ilgili verebildiğim bütün bilgiyi aktarmaya çalışacağım. İlk olarak alg’in tanımı ile başlayalım.

Alg Nedir?

Nemli ağaç gövdelerinden kayalıklara, kızgın çöllerden denizlere kadar çok çeşitli ortamlarda, kadife gibi yumuşak katmanlar ya da sık öbekler oluşturarak büyüyen bitki benzeri canlılardır. Alg’lerin yapıları kök, gövde ve yaprak organları hâlinde farklılaşmamıştır. Rizoyit adı verilen kısımlara sahip, klorofil içeren çiçeksiz sporlu bitkilerdir. Algler, hareketli, hareketsiz, bir hücreli ya da koloni hâlinde dallanmış ya da dallanmamış canlılardır. İpliksi, yapraksı, şeritsi, tüpsü, makroskobik ya da mikroskobik olabilirler.

Alg’de aslında bir çeşit bitkidir. Akvaryumlarımızda yetiştirdiğimiz bitkilerden farklı olarak çok daha basit bir yapıya sahip olduklarından bitkilere nazaran çok daha çabuk gelişirler. Gelişebilmek için ortamdaki her türlü besinden faydalanabilirler ve bitkilere faydalı olması için verdiğimiz gübrelerin fazlası alg’lerin oluşmasında en büyük etkendir.

Alg Türleri ve Mücadele: Alg problemiyle başa çıkabilmek için öncelikle alg türlerini tanımamız lazım. Doğru teşhis doğru tedaviyi getirir.

Mavi-Yeşil Alg (Blue-Green Algae – Cyanobacteria): Cyano = Mavi aynı zamanda Mavi yeşil alg olarak da bilinir. Akvaryumlarda bulunan çoğu türü pembemsi kırmızı rengindedir. Bu baş belası algin bir diğer ortak adı da kırmızı-balçık algidir, çünkü bu alg tıpkı bir halı gibi ve yapışkan bir hal alır. Alg vakumlamayla kolaylıkla alınabilir.
Cyanobakter tek hücreli bir alg olup aslında bir bakteri’dir. Bu alg genellikle tek bir noktada başlar (akıntının az olduğu yerde) ve kısa sürede tankın her yerine dağılır. Tüm tek hücreli algler hızlı gelişir, fakat bu alg hepsinden hızlıdır. En uygun ortamda bu alg 20 dakika da iki katı kadar gelişebilir.

Sebebi
• Düşük nitrat oranı: Genellikle suyunuzdaki bütün Nitrojen/nitrat eksikliği neden olur. Bu oluşumu tetikler ve bakteriler mümkün olan her nitrojen kaynağını kullanmaya başlar
• Yüksek organik yük: Aşırı yemleme yada yüksek organik maddeler BGA’yı tetikler.
• Eski ışık kaynakları: Bazen floresanlar kullanılabilir ışık yaymadığı zaman olabilir. Bu bitkilerinizin bakteriler kadar güçlü olmamasına neden olabilir.
• Düşük su sirkülasyonu: Sirkülasyon bitkili tanklarda besin kullanımında ölü nokta kalmamasının altın anahtarıdır.

Mücadele
• Nitrat’ı arttırın: Nitrat konsantrasyonu 5 Ppm’den zengin olmalıdır.
• Hızlı gelişen bitkiler ekleyin: Bu alglerin besinlere erişimini engeller.
• Karartma: Mavi Yeşil Alg ışık olmadan yaşayamaz.
• Excel/H2O2 Tedavisi: Bir şırınga yardımıyla Excel yada Oksijenli Suyu problemli bölgeye sıkın. Sonra ölü parçaları elle temizleyin.
• Eritrosin: Eriotrosin bir antibiyotiktir ve bunu çeyrek doz olarak kullanarak bakteri’yi öldürebilirsiniz.

Kahverengi Alg (Brown Algae – Diatoms): Diatomlarda kahverengi renkli tek hücreli alglerdir. Tabanda bir toz kütlesi gibi başlar ve hızla bir kütle haline gelip gerekli besinleri bulursa 5 gün gibi bir sürede tüm tankı kaplar.

Sebebi:
• Yeni kurulmuş Tank: Yeni kurulmuş akvaryumlar diatomlara karşı dirençsizdir.
• Aşırı besin: Silikat ve silisik asit içeren maddeler diatom patlamasına sebep olur. Silisik asit çeşme suyundan, silikat ise sürekli olarak taban malzemesinden yada dekorasyonda kullanılan kaya, taş gibi şeylerden kaynaklanabilir. Çeşme suyu değerlerinizi belediyelerin sitesindeki aylık olarak yayınladıkları su değerleri testlerinden takip edebilirsiniz.

Mücadele:
• R/O suyu silikatı absorbe edebilir ama sınırlı bir süre için. Özellikle silikat doğadaki kaya toprak gibi şeylerde bolca bulunur ve bu malzemeleri akvaryumda dizayn için kullanmak oldukça sakıncalıdır. Yetersiz az ışıklandırma da bu alge sebeptir. Işık şiddeti arttırılırsa algin kahverengiden yeşile döndüğü görülecektir. Silikatı absorbe etmek diatom’u kontrol altına alacaktır.
• Sifonlama/Kazıma: Bu iki yöntemle diatom kolayca uzaklaştırılabilir.
• Eskimiş aydınlatma: Bazen eskimiş floresanlar diatom algine neden olabilir.

Yeşil Su (Green Water):
Yeşil su sıkça bezelye çorbası olarak’da anılır. Serbest dolaşan tek hücreli alg, hızlı bir şekilde gelişir ve suyu yeşile döndürür.
Su değişimleri pek yardımcı olmaz, çünkü alg sporları her türlü suda bulunabilir. Alg su sporlarının bulunduğu bir ortamın diğer ihtiyaçları yüksek besin (nitrat) ve yüksek aydınlatmadır.
Sıkıntı veren pek çok alg gibi bu tek hücreli planktonik algde fotosentez yapma yeteneğine sahiptir. (enerji üretmek için ışık kullanır.) Aydınlatma periyodunda bu işlem sırasında oksijen üretilir.
Gece algler tanktaki oksijeni kullanır. Bu, eğer oksijen yeterli değilse, balıkların ölmesine neden olabilir. Yeşil su problemi olan akvaryumlar iyi havalandırılmalıdır.

Sebebi:
• İlk kurulum: Genellikle ilk kurulum sırasında tam bakteri kültürü oluşmasından önce. (Serbest yüzen planktonlarla beslenerek.)
• Besin dengesizliği: Besinleri şu değerlerde tutmaya çalışın. N (10-20ppm), P (0.5-2ppm), K (10-20ppm), Ca (10-30ppm), Mg (2-5ppm), Fe (.1ppm).
• İlaçlama: Eğer ilaçlama akvaryumun bio filtresini etkilerse oluşabilir.

Mücadele :
Yeşil suyla mücadelede birkaç yöntem vardır.
• Karartma: Akvaryum ışıklarını kapatın ve akvaryumu hiç ışık almayacak şekilde 5 gün boyunca örtün. Bitkiler depoladıkları besinleri kullanacaktır ama alg kullanamayacaktır. Fakat karartma süresi sonunda bitkiler biraz yıpranmış olabilir.
• Diatom/Mikron Filtreleri: Kaliteli partikül filtreleri suyu temizleyebilir.
• UV Sterilizer: UV lambaları sudaki serbest mikroorganizmaları öldürerek suyu temizler.
• Flokülasyon: Minik partikülleri kümeleştirip bunları kolayca uzaklaştırmanızı sağlar. Yani kimyasal kullanımıdır.
• Su Piresi: Su pireleri alg’i yiyeceklerdir.
• Ufak su değişimleri: Temizlenene kadar günlük %5-%10 su değişimleri yapılabilinir.
Not:
• Bakterilerin kendi kendini yenileyebilmesi için büyük su değişimlerinden kaçınılmalıdır.
• Problemi hallettikten sonra kaynağı öğrenip ortadan kaldırın yoksa problem tekrarlayabilir.

Siyah Fırça/Sakal Alg’i (Black Brush/Beard Algae):
Siyah fırça alg’i Rhodophyta ailesinin kırmızı algler jenerasyonuna ait bir türüdür. Bu aileye ait alglerin çoğu aslında deniz akvaryumlarında görülür, fakat birkaç tatlı su türü özellikle bitkili akvaryumlarımızda ortaya çıkmıştır. Bu alg siyah, kahverengi, kırmızı yada yeşil olabilir, ve bitkilerinizi hızla kaplayabilir ve kontrol altına alınmazsa bütün tankı sarar.

Sebebi:
• Besin Dengesizliği: Aşırı Nitrat, Fosfat ve Demir. Değerleri şu seviyelerde tutmaya çalışın: N (10-20ppm), P (0.5-2ppm), K (10-20ppm), Ca (10-30ppm), Mg (2-5ppm), Fe (.1ppm).
• Düşük Ph: Yüksek ph’a sahip Afrika .tankları incelendiğinde bu alge rastlanmamış ve algin asidik ortamları sevdiği kanısına varılmıştır.

Mücadele:
• Co2’yi arttırın: Bu bitkileri gelişme yönünde uyaracaktır ve bitkiler besin konusunda alglerle yarışmaya başlayacaktır.
• Excel/H2O2 Tedavisi: Bir şırınga yardımıyla Excel yada Oksijenli Suyu problemli bölgeye sıkın. Yeşil/beyaz tondaki ölü algleri elle toplayın.
• Elle temizleme: Bir diş fırçası yardımıyla mümkün olduğunca temizlenebilir.
• OxiClean Tedavisi: Alg’lenen bitkiyi katkı maddesiz OxiClean solisyonuna batırıp çıkartın.
• Su değişimleri ve Dozajı: Normal su değişimlerine devam edip miktarı haftada iki ye çıkartabilirsiniz.
• Alg Yiyiciler: SAE ve Amano karidesleri bu algi tüketmektedir.
• Bakır(Önerilmez): Ticari alg önleyici ürünler bakır içerir. Bu Sakal algini öldürür ama genellikle bitkilerinizi de öldürür.

Kısa Tüy Alg’i (Fuzz Algae):
Kısa tüy algi genellikle bitkilerinizin yapraklarının kenarlarında meydana gelir ve bitkilerde hafif tüylü bir görüntü oluşturur.

Sebebi:
• Besin dengesizliği: Değerleri şu seviyelerde tutmaya çalışın: N (10-20ppm), P (0.5-2ppm), K (10-20ppm), Ca (10-30ppm), Mg (2-5ppm), Fe (.1ppm).
• Düşük Co2: Co2 seviyenizi 20-30 Ppm civarnda tutun.

Mücadele:
• Co2 ve besin seviyenizi düzenleyin
• Alg yiyiciler: SAE, Amano karidesi, Otocincluslar ve Moli’ler bu algi tüketirler.

Yeşil Nokta Alg’i (Green Spot Alg): Yeşil nokta alg’i genellikle su değişimi aksatılan tanklarda camların üzerinde görülür. Yeşil Nokta alg’in üzerinde gelişebildiği bitkiler sert dayanıklı yaprağı olan bitkilerdir. Örneğin, Java Fern, Anubias’lar.

Sebebi:
• Düşük Fosfat (PO4) Seviyesi: Fosfat seviyesinin düşük olması yada tükenmesinden kaynaklanmaktadır.

Mücadele:
• Camı kazımak: Bir jilet yardımıyla camları kazıyarak çıkartabilirsiniz.
• Fosfat’ı Düzenleyin: Fosfat miktarınızı 0,5-2 Ppm arasında tutun.
• Nerite Salyangozu: Nerite salyangozları bu algi tüketebilen ender canlılardan dır.

Saç/İplik Alg’i (Hair/Thread Algae): Saç/İplik algi 30 cm boylara ulaşabilen ipliksi bir algn türüdür. Genellikle moss türlerinin arasına karışır, ve bazen özellikle tank canlılarına yem ekstra yem olması için yetiştirilir.

Sebebi:
• Yüksek Demir Seviyesi: Konsantrasyonu 0,15 Ppm’in altında tutun.

Mücadele:
• Elle temizleme: Bir diş fırcası yardımıyla elle temizlenebilir.
• Su değişimleri: Haftalık su değişimi sayısı sıklaştırılmalıdır.
• Besin Ayarlaması: Besinleri şu seviyelerde tutmaya çalışın; N (10-20ppm), P (0.5-2ppm), K (10-20ppm), Ca (10-30ppm), Mg (2-5ppm), Fe (.1ppm).

Genel Öneriler
• Kullandığınız gübrelerin üzerlerinde yazan miktarlar genelde yoğun bitki popülasyonları içindir. Gübreleme yaparken bunu göz önünde bulundurun.
• Test kitleri sudaki besin değerlerini anlamanın en iyi yöntemlerinden birisidir ama maliyeti yüksektir. Test kitleri edinemiyorsanız çok iyi bir gözlemci olmanız gerekmekte.
• Alg yiyiciler iyi birer alternatiftir ama bunlar da genel olarak genç ve taze algleri tüketip eski alglere dokunmayacaklardır. Ayrıca su değerleri bozuk bir akvaryumda var olan algi yok etmek çözüm değildir.
• R/O suyu kullanmak yüksek maliyetli fakat saf su elde ettiği için özellikle gübrelemede kolaylık sağlamaktadır.
• Akıntının iyi olması hem alg oluşmasını zorlaştırması açısından hem de akvaryuma eklediğiniz gübrelerin akvaryumun tamamına yayılması açısından yararlı olacaktır.
• Alglerle yarışta hızlı besin tüketen bitkiler kullanmak oldukça faydalı olacaktır.
• Kimyasal kullanımı ile alg önlemeye çalışmak genelde çok kötü sonuçlar doğurabilmekte. Özellikle içerikleri nedeniyle bu ilaçlar karidesler ve hassas canlılarda ölüme neden olabilmekte.
• Kullandığınız çeşme suyunu Aktif karbon, Zeolit gibi maddelerle filtrelemek çeşme suyundan akvaryumunuza karışacak maddeleri bir miktar da olsa önlemeye yardımcı olacaktır.

Kaynak: www.guitarfish.org/algae
Çeviri: Muhammet Ümit